Bánh chưng Bờ Đậu - đặc sản Thái Nguyên

Hàng năm cứ mỗi lần dịp tết đến xuân về từ rằm tháng chạp đến 30 tết , làng bánh chưng bờ đậu thuộc xã Cổ Lũng, Huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên lại vui như ngày hội vì khi đó làng bánh chưng bờ đậu phải làm ngày làm đêm để có thể mang đến thương hiệu bánh chưng bờ đâu ra khắp thị trường đến tay người sử dụng .

Theo người dân của làng nghề, họ truyền tai nhau cụ tổ của làng nghề là bà Nguyễn Thị Đấng , người ở xã Cổ Lũng . Khi ấy quán của cụ Đấng ở dưới gốc cây Phượng thuộc xóm Bò Đậu ( nay thuộc Bờ Đậu ) , ban đầu chỉ có một vài người đến ăn nhưng khi ăn có vị thơm ngon , ai ăn cũng khen . Thế là quán của cụ từ đó trở đi cứ đông dần và không lâu sau dân làng họp nhau lại để quyết định đưa thương hiệu bánh chưng do cụ Đấng sáng tạo nên thành thương hiệu bánh chưng Bờ Đậu . Khi về già cụ Đấng truyền lại cho con cháu nghề làm bánh chưng để không bị mai một.

Đó là sự tinh tế của việc chọn nguyên liệu, kỹ năng làm bánh. Gạo được lựa chọn là những hạt gạo từ vùng núi cao, hạt gạo mẩy tròn, trắng tinh trước khi được sử dụng phải đãi qua 3 lần nước và để khô. Nhân bánh với đỗ làm từ đỗ xanh nguyên lõi, vỏ mỏng, vàng tươi, dẻo và có vị thơm tự nhiên. Thịt lợn ba chỉ tươi ngon, săn chắc, ướp với hạt tiêu bắc. Lá dong gói bánh là loại lá tươi tươi, bản rộng đưa về từ các vùng núi Tây Bắc .

Bánh được ngâm 30 phút trước khi luộc, thời gian luộc từ 8-10h, khi cạn nước phải tiếp nước để bánh chín đều từ trong ra ngoài .Điều đặc biệt là nước luộc bánh là nước được lấy từ suối nguồn trên núi đá phía sau làng Bờ Đậu. Nước ở đây trong vắt,  người dân gọi đây là giếng trời. Bánh được luộc với nước này có một vị ngon, thơm rất lạ tạo nên bản sắc riêng cho thương hiệu bánh chưng Bờ Đậu.

Trước khi làm nghề bánh chưng, người dân xã Cổ Lũng chỉ biết làm nông nghiệp, trồng lúa, trồng chè. Sau này nhờ biết đến nghề làm bánh chưng cả dân làng đều thi nhau làm, từ đó trở thành cái nghề làm bánh chưng và cuộc sống của người dân ở đây cũng khấm khá lên rất nhiều .

Cứ mỗi dịp tết đến xuân về ( rằm tháng chạp đến 30 ), dân làng xã Cổ Lũng lại bắt đầu mùa vụ làm bánh chưng mới, khác với những ngày thường không khí làm rất tấp nập. Địa điểm đông nhất là ngã ba Bờ Đậu, nơi đây là điểm trung chuyển, giao thương của các tỉnh miền Bắc. Cứ đến ngày là dân làng từ hộ gia đình tới điểm tập kết ngã ba bờ đậu vào vụ, làm cả ngày lẫn đêm mà vẫn không kịp đưa bánh chưa bờ đậu ra thị trường .