Muối kiến vàng - Đặc sản Gia Lai

Loại muối độc nhất vô nhị – Muối kiến vàng làm từ loại kiến vàng rừng vùng Ayun Pa, Krông Pa (Gia Lai) – Tây Nguyên có thể khiến nhiều người lắc đầu nguầy nguậy khi nhìn. Nhưng nếu đã nếm qua hương vị hoang sơ này một lần thôi, sẽ hiểu vì sao, lên Gia Lai, Tây Nguyên nhất định mua muối kiến vàng về làm quà hoặc ăn dần.

Con kiến vàng là loài côn trùng chuyên săn mồi trên tán lá cây cao trong rừng tự nhiên và trong vườn cây ăn quả. Sự có mặt của con kiến vàng đã giúp ích rất nhiều cho người nông dân. Vườn cây ăn quả có kiến vàng sẽ cho trái cây ngon ngọt, sai trái, mọng nước và ít bị sâu bọ hơn. Con kiến vàng có tên gọi khoa học là OECOPHYLLA SMARAGDINA – là một loài thiên địch có lợi cho cây trồng.

Cũng như những loài kiến khác, kiến vàng rất chăm chỉ và… đốt cũng rất đau. Công đoạn khó khăn nhất để thực hiện món Muối kiến vàng là… bắt kiến. Để có được những tổ kiến với đầy ắp con kiến và trứng kiến vàng, những người thợ đầy kinh nghiệm phải thật cẩn thận đi vào rừng tìm và bắt tổ kiến. Sau khi bắt được kiến, tiếp theo là công đoạn rang sơ kiến và cả trứng kiến vàng trên chảo nóng rồi loại bỏ phần rác và chất dơ (nếu có), từ đó chế biến được thật nhiều món ngon đặc trưng từng vùng miền.

Cái món chấm của đồng bào cũng rất độc đáo. Những người sành ăn và cầu kỳ thì trong nhà bao giờ cũng có một lọ muối kiến của người Gia Rai vùng Ayun Pa, Krông Pa. Đấy là loại kiến rừng khá to, bắt về rồi giã với lá é và một vài loại lá nữa, thế mà thành một thứ chấm thịt tuyệt vời. Đây có thể là sáng kiến của đồng bào trong thời đói muối. Thời ấy đồng bào còn đốt cỏ tranh lấy tro ăn cho có chất mặn. Tôi đã từng nghe ông Núp kể chuyện cả làng ông đã ăn tro hàng tháng trời và sau này thì ông Nguyên Ngọc viết trong tiểu thuyết “Đất nước đứng lên”. Măng luộc chấm với tro ăn cả tháng đã cứu cả làng ông qua đận đói để tiếp tục kháng chiến. Thực ra nó không mặn mà chát, chát vẫn gần với mặn hơn là không chát. Đằng này loại kiến này vừa hơi mặn lại còn hơi chua, giải quyết được cả muối lẫn chanh.

Muối kiến mang hương vị đặc trưng riêng vô cùng lạ miệng và hấp dẫn. Trưa hè nóng nực, ăn tô canh rau tập tàn có thêm chút muối kiến vàng có vị chua chua khác lạ của kiến, vị mặn của muối và vị cay hít hà của ớt thì còn gì bằng. Ngoài ra muối kiến vàng còn là bạn của cóc xanh, xoài sống, ổi tươi. Muối kiến còn dùng để ăn với cơm nóng, thịt luộc, thịt nướng và đậm đà nhất là dùng với Bò hoặc Nai 1 nắng. Muối kiến vàng ăn có mùi rất đặc trưng hơi chua chua, nồng nồng, béo béo, ngòn ngọt cay cay của kiến vàng rất bắt mồi với các món nướng. Bạn có thể cho thêm gia vị tùy thích như: muối, bọt ngọt, chanh…

Muối kiến vàng có thành phần dinh dưỡng cao, đạm từ 42-67% và có 28 loại acid amin, ngoài ra muối kiến vàng còn có nhiều sinh tố và khoáng chất.