Bưởi đỏ tiến vua - nức tiếng Thanh Hóa

Là giống trái cây đặc trưng của vùng đất đỏ xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa), quả bưởi Luận Văn khi nhỏ cũng có màu xanh như các giống bưởi khác, nhưng khi già thì chuyển dần sang màu vàng và đến lúc chín đổi hẳn sang màu đỏ như quả gấc.

Các bộ phận trên quả bưởi từ vỏ, cùi, múi và tép đều có chung một màu đỏ tươi rất đẹp mắt. Bưởi có mùi thơm dịu đặc trưng, mọng nước, vị ngọt ăn rất ngon.
Theo các cụ cao niên trong xã, xưa kia bưởi Luận Văn dùng để tiến vua, còn ngày nay được nhiều người dân tìm mua để thờ cúng trong mỗi dịp lễ Tết. Màu đỏ của quả bưởi Luận Văn được cho là sẽ đem lại may mắn, thịnh vượng khi bày trong mâm quả.

Người dân địa phương cho hay, bưởi Luận Văn từng có thời gian gần mất giống. Nhận thấy giá trị kinh tế đặc biệt của nó, những năm gần đây, người dân làng Luận Văn đã nỗ lực duy trì và phát triển giống cây ăn quả quý hiếm này.

Đồi Văn Chỉ (xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân) giờ đây là trung tâm của giống bưởi tiến vua năm xưa. Trên ngọn đồi đất thoai thoải dốc này hiện có hàng chục hộ dân trồng bưởi Luận Văn, với hàng nghìn cây đã cho trái.
Ông Nguyễn Văn Mậu (thôn Mục Ngoại) là một trong những hộ trồng nhiều bưởi tiến vua nhất ở xã Thọ Xương. Ông cho hay, gia đình có hơn 2 ha đất vườn, trước kia trồng mía song cho thu nhập thấp, kinh tế chật vật. Từ năm 2012, ông Mậu mạnh dạn cải tạo khu vườn tạp, dồn điền đổi thửa đưa giống bưởi quý vào trồng thử nghiệm. Hiện khu vườn của ông Mậu có 400 gốc bưởi đỏ. Sau 4 năm chăm sóc, vườn bưởi của ông đã bắt đầu cho thu hoạch.

Mùa bưởi năm nay, gia đình ông Mậu trúng lớn, những tháng chính vụ (tháng 8 - 9) ông bán được hàng nghìn quả với giá 50 – 100 nghìn mỗi quả. Nhận thấy nhu cầu làm mâm quả dịp Tết cổ truyền, ông Mậu dành lại khoảng 1.500 quả bưởi để cung cấp ra thị trường dịp Tết Đinh Dậu. Theo ông, để bảo quản được số bưởi đến ngày cận Tết mới bán là rất khó khăn bởi thời tiết thất thường, khiến bưởi chín rất nhanh.

“Giá bưởi thắp hương, làm ngũ quả dịp Tết bao giờ cũng cao hơn gấp đôi giá bán ngày thường”, chủ vườn nói và cho hay, hầu hết số bưởi của gia đình đã được thương lái đặt mua.

Theo các chủ vườn, bưởi Luận Văn không khó trồng, ít sâu bệnh. Loài cây này thường mắc một số bệnh phổ biến như sâu vẽ bùa, nhện đỏ nên cần theo dõi để phòng trừ kịp thời. Dù dễ trồng nhưng theo ông Mậu, bưởi Luận Văn chỉ cho quả sai và vị ngọt, thơm khi được trồng ở vùng đất đỏ quanh vùng Thọ Xương.

“Nhiều người mang giống bưởi này đi nơi khác trồng, nó vẫn cho quả song cảm giác không thể ngon như cây trồng ở đây, có thể do điều kiện thổ nhưỡng đặc trưng của vùng này”, ông Mậu nói.

Bà Lê Thị Thanh Tuyền, cán bộ khuyến nông xã Thọ Xương cho hay, hiện trên địa bàn xã có khoảng 60 hộ đang trồng và thâm canh hơn 5 ha bưởi Luận Văn. Trong đó có 3 ha trồng chuyên canh theo mô hình vườn đồi, 2 ha còn lại được trồng xen canh trong vườn các hộ gia đình. Trong đó, gia đình ông Nguyễn Văn Khảm (78 tuổi) là hộ dân lưu giữ giống bưởi gốc Luận Văn, ngoài cung cấp cây giống thì hàng năm gia đình ông cũng bán quả ra thị trường tết.