Cam xã Đoài - đặc sản nổi tiếng Nghệ An

Nếu ai đã từng vô Xứ Nghệ, có thời gian gắn bó với Xứ Nghệ chắc sẽ hiểu tại sao con người Xứ Nghệ đằm thắm, chân tình, sản vật xứ nghệ mộc mạc, chân chất nhưng đượm tình.. “ai ơi là Xứ nghệ, càng mặn lại càng dòn; nước chè xanh Xứ nghệ, càng chát lại càng ngon…” Đất và Nước nơi đây đã tạo ra nét đặc trưng của Con người cũng như sản vật Xứ Nghệ như vậy.

Nói đến tình và sản vật Xứ Nghệ, không thể không nhắc đến bài thơ Mùa Cam của Nhà thơ Phạm Tiến Duật, Bài thơ gắn bó với tôi từ thủa thơ ấu chỉ vì đơn giản bài thơ đã lột tả được vẻ đẹp, niềm tự hào và tính cách của con người thông qua sản vật đặc trưng của miền đất mà tôi sinh ra, lớn lên “Cam Vinh”.
Giống cam xã Đoài xứ Nghệ nổi tiếng từ xưa thực chất bắt nguồn từ vùng đất Xã Đoài -Nghi Diên – Nghi Lộc – Nghệ An, Cách trung tâm thành Phố Vinh khoảng 13 km về phía bắc. Đất và nước nơi đây đã đúc tạo nên giống Cam tuyệt vời mà dẫu có đem giống, cách thức chăm sóc đi đâu đó trồng thì không thể nào đạt được “giọt vàng như mật ong”, và mùi thơm lừng đến mức “bổ cam ngoài cửa trước, hương bay vào nhà trong”. Không chỉ có thế vị ngọt thanh của cam thật khó tả, ngọt thơm ăn vào đến ngất ngây, ngày nhỏ tôi chỉ may mắn thưởng thức vài lần mà còn nhớ mãi đến bây giờ.

Lịch sử xã Nghi Diên chép: “Thấy quả ngon, người dân biết là giống cam quý nên nhân ra trồng. Thời ấy, một vị vua triều Nguyễn sành ăn hoa quả truyền các thần dân ai có của ngon vật lạ thì mang đến dâng để lấy thưởng. Các loại hoa quả nổi tiếng trong nước được tụ kinh. Cụ Cửu Đậu người Xã Đoài hay tin cũng mang tiến vua một cành cam 5 quả. Khi quần thần bổ cam ra, vua vừa nếm thử đã giật mình vì hương vị quá đặc biệt của nó. Lập tức, vua cho gọi ông cụ vào hỏi han rồi ban cho hàm cửu phẩm và tôn cam Xã Đoài lên hàng thượng đẳng của các loài cam”.
Đến nay, Cam Vinh thực sự đã thật khan hiếm, phần vì giống khó trồng, vốn đầu tư lớn, hiện tượng thoái hóa gen… Diện tích trồng cam ở Xã đoài bị thu hẹp, các vườn cam khan hiếm dẫn đến đẩy giá của cam lên cao. Có những lúc lên đến hơn 100.000đ/quả, mà tất nhiên không có mà bán, cam đều được đặt trước đó từ lâu. Nhiều tổ chức và Cá nhân đã tìm cách để khôi phục giống cây quý này bằng cách đưa giống đi trồng các vùng khác như Nghi Ân- Nghi Lộc, Yên Thành, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp… tuy nhiên trái cam thật sự chưa đạt được vị tinh túy như trồng ở miền đất Xã đoàn.

Đến nay, Cam Vinh thực sự đã thật khan hiếm, phần vì giống khó trồng, vốn đầu tư lớn, hiện tượng thoái hóa gen… Diện tích trồng cam ở Xã đoài bị thu hẹp, các vườn cam khan hiếm dẫn đến đẩy giá của cam lên cao. Có những lúc lên đến hơn 100.000đ/quả, mà tất nhiên không có mà bán, cam đều được đặt trước đó từ lâu. Nhiều tổ chức và Cá nhân đã tìm cách để khôi phục giống cây quý này bằng cách đưa giống đi trồng các vùng khác như Nghi Ân- Nghi Lộc, Yên Thành, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp… tuy nhiên trái cam thật sự chưa đạt được vị tinh túy như trồng ở miền đất Xã đoàn.

Cam Nghĩa đàn, Cam quỳ Hợp, cũng là một trong những nơi sử dụng cây Giống cam xã Đoài xứ Nghệ , tuy chất lượng cam ở đây không đạt được như Cam Vinh chính gốc nhưng cũng đủ làm người tiêu dùng “điêu đứng”. Đồng thời cam ở đây cũng đã được Tỉnh Nghệ an đưa vào bảo hộ địa lý “Cam Vinh” năm 2010.