Đặc sản chè lam Thạch Xá Hà Tây xưa

Đến với làng Thạch Xá, ngoài thăm quan cổ tự Tây Phương, du khách còn được thưởng thức một đặc sản nổi tiếng nữa, đó là chè Lam. Chè Lam thì trên cả nước có cả trăm địa phương cũng làm và biết làm, nhưng tất cả đều phải nhường ngôi "đệ nhất" cho chè Lam Thạch xá.

Kể về nghề làm bánh chè lam thời xưa, cụ Đỗ Thị Thêm 95 tuổi cho biết: "Ngày còn bé, tôi đã thấy ông bà tôi, bố mẹ tôi làm chè Lam rồi. Mỗi dịp tết, hay làng mở hội là nhà ai cũng làm bánh chè lam. Một số nhà làm nhiều thì đem bán, còn lại nhà ai cũng tự làm để ăn trong mấy ngày Tết hoặc làm quà biếu. Nhưng ngày ấy người ta không làm nhiều, làm lớn rồi bán khắp nước như bây giờ, mà chỉ làm ít rồi cho vào thúng, vào mẹt quẩy đi bán các chợ.

Cho mật mía, mạch nha vào nước gừng, nấu lên cho đến khi được một hỗn hợp trong suốt, có một mùi thơm tổng hợp của quế, của gừng, của mật và có một vị ngọt thật thanh. Khâu thứ hai này cũng không hề đơn giản một tý nào. Không cao tay nghề, mật và mạch nha hoặc sẽ bén đáy nồi, cháy khét, hoặc sẽ vón lại thành cục còn nước thì lõng bõng... Có được thứ hỗn hợp như ý rồi, mới cho bột và lạc vào, quấy đều trong chảo cho đến khi bột ngấm đủ thứ nước hỗn hợp kia thành một khối chè Lam ngon, không khô quá mà cũng không nhão quá, chờ chè nguội mới cắt thành thanh.

Điều quan trọng là bao giờ cũng phải để lại một ít bột làm "bột áo" phủ bên ngoài để chống dính. Chè lam cắt xong được lăn qua một lớp bột “áo” để chống dính và đóng gói.

Từ một thứ quà quê dân dã, giờ chè lam Thạch Xá đã trở thành một sản phẩm hàng hóa nổi tiếng, có mẫu mã, lô gô với bao bì sản phẩm thống nhất.

Những năm trước đây, bánh kẹo truyền thống bị lép vế, ế ẩm so với bánh kẹo ngoại nhưng mỗi dịp Tết đến Xuân về, mọi gian bếp của người dân Thạch Xá vẫn đỏ lửa để làm ra những mẻ bánh chè lam thơm ngon đưa đến mọi miền đất nước.